Chapter 8

การเขียนผังงาน

ความหมายของผังงาน

     ผังงาน (Flowchart) เป็นเครื่องมือแสดงขั้นตอนหรือกระบวนการทำงาน โดยใช้สัญลักษณ์ที่เป็นมาตรฐานเดียวกัน โดยผังงานอาจแสดงภาพการทำงานโดยรวมของระบบ (System Flowchart) หรือแสดงรายละเอียดขั้นตอนการทำงาน (Program Flowchart) ก็ได้ ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ของการนำเสนอผังงานนั้น

      - ผังงานระบบ (System Flowchart) มีวัตถุประสงค์เพื่อให้มองเห็นภาพการทำงานกว้างๆ ของระบบหรือองค์กรว่าเริ่มต้นการทำงานอย่างไร จนกระทั่งสิ้นสุดการทำงาน เป็นต้น

      - ผังงานโปรแกรม (Program Flowchart) มีวัตถุประสงค์เพื่อแสดงลำดับขั้นตอนการทำงานตั้งแต่เริ่มต้น จนสิ้นสุดการทำงาน

วิธีเขียนผังงานที่ดี

     วิธีเขียนผังงานที่ดี ควรมีข้อปฏิบัติดังนี้

     1. ควรเขียนขั้นตอนการทำงาน (Algorithm) ทั้งหมดก่อนเขียนผังงาน

     2. ใช้สัญลักษณ์ตามมาตรฐานของสถาบัน ANSI (American National Standards Institute)

     3. ข้อความที่ใช้ควรเป็นข้อความสั้นๆ ที่อ่านเข้าใจง่ายและชัดเจน

     4. ขนาดของสัญลักษณ์ไม่ควรเล็กหรือใหญ่จนเกินไป

     5. ควรเขียนขั้นตอนการทำงานจากบนลงล่าง หรือจากซ้ายไปขวา โดยเส้นที่ใช้เชื่อมขั้นตอนต้องมีลูกศรกำกับทิศทางด้วย

สัญลักษณ์ที่ใช้ในผังงาน 

     รูปแบบของผังงาน

     ลักษณะของผังงานมีอยู่ 3 รูปแบบ ดังนี้

     1. แบบเรียงลำดับ (Sequence) เป็นรูปแบบที่ง่ายสุด ไม่ซับซ้อน และไม่มีการเปรียบเทียบเงื่อนไขใดๆ โดยแสดงขั้นตอนการทำงานตั้งแต่ต้นจนสิ้นสุดกระบวนการ

ภาพที่ 8.1 ผังงานแสดงการอุ่นอาหารด้วยเตาไมโครเวฟ

     2. แบบมีเงื่อนไข (Decision) จะมีเงื่อนไขให้เลือกตัดสินใจ โดยเตรียมขั้นตอนการทำงานไว้รองรับสำหรับเงื่อนไขนั้นๆ 

ภาพที่ 8.2 ผังงานแสดงการชำระค่าสินค้าที่ 7-11

     3. แบบทำซ้ำ (Loop) เป็นผังงานที่มีขั้นตอนการทำงานซ้ำๆ โดยมีเงื่อนไขเป็นตัวควบคุม ซึ่งจะทำงานภายใต้เงื่อนไขที่เป็นจริงเท่านั้น (while…..do) หรือให้ทำงานขั้นตอนนั้นซ้ำๆ จนกว่าเงื่อนไขจะเป็นจริง (do…..until) 

ภาพที่ 8.3 ผังงานแสดงการซื้อบัตรโดยสารรถไฟฟ้า BTS ผ่านเครื่องจำหน่ายบัตร

ประโยชน์ของผังงาน

     - ทำให้มองเห็นลำดับขั้นตอนการทำงานชัดเจน และปฏิบัติตามได้ง่าย

     - ทำให้มองเห็นข้อผิดพลาดได้ง่าย สามารถตรวจสอบและแก้ไขในขั้นตอนที่เกิดปัญหาได้ โดยไม่ต้องเริ่มไล่หาความผิดพลาดตั้งแต่ต้น

     - สามารถนำผังงานไปใช้ได้กับการเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ทุกๆ ภาษา เช่น ภาษา C, Java, PHP หรือ ASP เป็นต้น

โปรแกรมช่วยสร้างผังงาน

ภาพที่ 8.4 ตัวอย่างโปรแกรมช่วยสร้างผังงาน

ข้อมูล : หนังสือความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์และเทคโนโลยีสารสนเทศ
ผู้เขียน : วิโรจน์  ชัยมูล, สุพรรษา ยวงทอง

แบบฝึกหัดท้ายบทที่ 8

1. ผังงาน (Flowchart) คืออะไร

    ตอบ เป็นเครื่องมือแสดงขั้นตอนหรือกระบวนการทำงาน โดยใช้สัญลักษณ์ที่เป็นมาตรฐานเดียวกัน

2. อธิบายรูปแบบผังงานแบบเรียงลำดับ (Sequence), แบบมีเงื่อนไข (Decision) และแบบทำซ้ำ (Loop)

    ตอบ 1. ผังงานแบบเรียงลำดับ เป็นรูปแบบที่ง่ายสุด ไม่ซับซ้อน และไม่มีการเปรียบเทียบเงื่อนไขใดๆ โดยแสดงขั้นตอนการทำงานตั้งแต่ต้นจนสิ้นสุดกระบวนการ

           2. ผังงานแบบมีเงื่อนไข จะมีเงื่อนไขให้เลือกตัดสินใจ โดยเตรียมขั้นตอนการทำงานไว้รองรับสำหรับเงื่อนไขนั้นๆ

           3. ผังงานแบบทำซ้ำ เป็นผังงานที่มีขั้นตอนการทำงานซ้ำๆ โดยมีเงื่อนไขเป็นตัวควบคุม

3. ขั้นตอนการทำงานซ้ำแบบ while…..do และ do…..until ต่างกันอย่างไรจงอธิบาย

    ตอบ while…..do ทำงานภายใต้เงื่อนไขที่เป็นจริงเท่านั้น

           Do……until ทำงานขั้นตอนนั้นซ้ำๆ จนกว่าเงื่อนไขจะเป็นจริง

4. จงบอกประโยชน์ของผังงาน

    ตอบ - ทำให้มองเห็นลำดับขั้นตอนการทำงานชัดเจน และปฏิบัติตามได้ง่าย

           - ทำให้มองเห็นข้อผิดพลาดได้ง่าย สามารถตรวจสอบและแก้ไขในขั้นตอนที่เกิดปัญหาได้ โดยไม่ต้องเริ่มไล่หาความผิดพลาดตั้งแต่ต้น

           - สามารถนำผังงานไปใช้ได้กับการเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ทุกๆ ภาษา เช่น ภาษา C, Java, PHP หรือ ASP เป็นต้น